Co łączy archeologię i Wyczółkowskiego? Odpowiedzi padną na nowej wystawie w Muzeum Okręgowym

Dodano: 24.03.2025 | 13:04

Na zdjęciu: Kuratorami wystawy „Archeologia w sztuce” są pracownicy Działu Archeologii MOB: Jolanta Szałkowska-Łoś, Józef Łoś i Paulina Kwiatkowska.

Fot. MOB

Słowo „archeologia” kojarzymy zwykle z ludzkimi bądź zwierzęcymi kośćmi, wykopaną z ziemi bronią czy fundamentami dawnych twierdz. Słusznie, choć to obraz uproszczony i pomijający fakt wzajemnego przenikania się światów archeologicznego i artystycznego. O tym, jak silny jest ten związek, przekonamy się, odwiedzając Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy i jego najnowszą wystawę „Archeologia w sztuce”.

Co łączy archeologię i Leona Wyczółkowskiego? Na pewno godne upamiętnienia „muzealne małżeństwo” Czesława i Albiny Potemskich – z jednej strony wybitny bydgoski archeolog, który w latach 1982-1985 osiągnął szczyt trwającej 30 lat kariery w placówce, pełniąc funkcję dyrektora, a z drugiej – historyczka sztuki, która całe życie poświęciła Muzeum, szczególną troską otaczając jego patrona. O ich losach dowiecie się więcej już niebawem, ale Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy (MOB) przygotowuje wystawę, która połączy archeologię i sztukę.

Jak informuje placówka, na nowej ekspozycji zgromadzone zostaną obiekty wykazujące cechy sztuki pradziejowej i średniowiecznej. Najstarszy z nich pochodzi ze środkowej epoki kamienia – mezolitu (IX-VI tys. p.n.e.), na ekspozycję trafią również zabytki z kolejnych epok archeologicznych wykonane z kości, poroża, gliny, szkła, bursztynu i różnych metali.

– Pierwsze obiekty uważane przez nas za dzieła sztuki miały też zapewne charakter funkcjonalny. Z jednej strony ryty, rysunki naskalne, idole i zdobione przedmioty miały do spełnienia określone zadanie, a z drugiej ich twórca stawał się artystą – tłumaczą Jolanta Szałkowska-Łoś, Józef Łoś i Paulina Kwiatkowska, kuratorzy wystawy i pracownicy Działu Archeologii MOB.

Muzeum Okręgowe pokaże związki archeologii i sztuki. Prehistoryczne artefakty obok obrazów, rzeźb, grafik i animacji

Podróż w głąb dziejów połączona z odkrywaniem artystycznych pierwiastków w artefaktach sprzed tysięcy lat to istotna, choć nie najważniejsza część ekspozycji. Głównym celem muzealników będzie bowiem zaprezentowanie dzieł współczesnych artystów eksplorujących w swojej praktyce wątki archeologiczne, a także tych, dla których inspiracją były starodawne wierzenia i towarzyszące im przedmioty kultu.

Założeniem autorów wystawy „Archeologia w sztuce” była ponadto możliwie jak największa interdyscyplinarność – tak, by pokazać, na jak wielu polach mogą przecinać się archeologia i sztuka. W Muzeum Okręgowym zobaczymy więc zarówno obrazy i grafiki, jak i rzeźby, instalacje, animacje oraz mniejsze formy: medale, m.in. Rudolfa Rogattego, monety, banknoty, ekslibrisy.

– We wszystkich tych pracach czytelny jest przekaz o człowieku, jego losie, przemijaniu, przestrzeni, otaczającym świecie, ale i kosmosie. Jest to zatem problematyka, która zajmowała umysł człowieka, jego wrażliwość od arche, od zarania dziejów. Intrygowała ona także naszego patrona Leona Wyczółkowskiego, którego kilka prac obecnych na wystawie wpisuje się w nurt zagadnień poruszanych na ekspozycji – mówią kuratorzy.

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ: Wojciech Woźniak nagrodzony. „Gloria Artis” dla fotografa Muzeum Okręgowego

Najstarsze ze „współczesnych” dzieł pochodzą z XIX wieku, z kolei najnowsze artyści ukończyli w 2025 roku. Obok Wyczółkowskiego w Galerii Sztuki Nowoczesnej na Wyspie Młyńskiej pojawią się takie nazwiska jak Władysław Hasior, Jan Lebenstein, Anna Sroczanka, Józef Chełmowski, Józef Wilkoń Piotr Badziąg, Bogdan Chmielewski, Marta Ipczyńska czy pochodzący z Inowrocławia malarz, grafik, a zarazem dokumentalista archeologiczny Stanisław Łuczak.

Do Bydgoszczy przyjadą również prace młodych twórców i wykładowców z Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu – są to m.in. profesorowie: Robert Bartel, Maciej Ćwiek, Grzegorz Keczmerski, Wiesław Koronowski, Wiesław Napierała, Marek Przybył, Tomasz Siwiński. Akademię Sztuk Pięknych w Gdańsku reprezentował będzie prof. Mariusz Białecki – twórca licznych, monumentalnych realizacji rzeźbiarskich, m.in. pomnika Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

– Zawędrujemy nawet i na drugą półkulę, a to za sprawą malarstwa na ciele (body painting) praktykowanego przez przedstawicieli rdzennych ludów Australii. Ze sztuką naskalną zapoznamy się dzięki fotografiom udostępnionym przez badacza tego fenomenu kulturowego prof. Andrzeja Rozwadowskiego z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Z dawnymi tradycjami obrzędów pogrzebowych ludu Toradżów, kultywowanymi do dziś, zapoznamy się natomiast dzięki zdjęciom prof. Ryszarda Paczuskiego – podkreśla muzeum.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez MetropoliaBydgoska.PL (@metropoliabydgoska.pl)

Jak podkreśla dr Anna Kornelia Jędrzejewska, dyrektorka MOB, kooperacja pomiędzy kuratorami-archeologami a autorkami aranżacji, artystkami plastykami – Bożeną Januszewską i Katarzyną Wolską – zaowocowała intrygującym projektem wystawienniczym zrealizowanym w Galerii Sztuki Nowoczesnej. – Muzeum Okręgowe jest doskonałą przestrzenią do prezentacji interdyscyplinarnych projektów. Ekspozycja jest bowiem niecodzienną próbą syntezy, poszukiwania uniwersalnego języka wspólnego dla archeologii i sztuki. Połączenie to okazuje się niezwykle inspirujące oraz oddziałujące na wyobraźnię i wrażliwość zarówno zaproszonych do współtworzenia wystawy artystów, jak i zwiedzających – mówi.

Jak podkreślają muzealnicy, wystawa „Archeologia w sztuce” jest efektem wieloletniej współpracy MOB z zaprzyjaźnionymi instytucjami kultury. – Część eksponatów pochodzi z naszych zbiorów, inne wypożyczono z Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, Muzeum Okręgowego w Toruniu i Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu. Partnerem wydarzenia jest także Związek Polskich Artystów Plastyków okręg Bydgoski – dodają kuratorzy.

Archeologia w sztuce – wystawa czasowa MOB. Szczegóły

Otwarcie wystawy: 27 marca 2025 r., czwartek, godz. 18.00
Miejsce: Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8, Wyspa Młyńska
Kuratorzy: Jolanta Szałkowska-Łoś, Józef Łoś, Paulina Kwiatkowska
Aranżacja plastyczna: Bożena Januszewska, Katarzyna Wolska
Wystawa czynna do 17 sierpnia 2025 r.
Strona wydarzenia: muzeum.bydgoszcz.pl/wystawy/archeologia-w-sztuce/