Dlaczego Bydgoszcz nazywano „małym Berlinem”? Wystawa w Archiwum Państwowym

Dodano: 17.09.2025 | 13:27

Na zdjęciu: Przejęcie Bydgoszczy przez władze polskie. Przemawia płk Witold Butler, który na czele wojsk polskich wkroczył do miasta. Styczeń 1920

Fot. Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. K-28-20

W ramach Europejskich Dni Dziedzictwa, Archiwum Państwowe we współpracy z dr. Antonim Kosowskim przygotowało wystawę na temat relacji Bydgoszcz – Berlin. Będzie to pierwsza tak wnikliwa, próba odpowiedzi na pytanie: dlaczego Bydgoszcz w okresie pruskim nazywano „małym Berlinem”?

Bydgoszcz przez pewien okres miała silne relacje z Berlinem, który oddziaływał na miasto i stanowił jego „okno na świat”. W Bydgoszczy chętnie porównywano się z Berlinem – szukano uznania dla inicjatyw, próbowano dorównać na pewnych polach, ale także krytykowano. Związki Bydgoszczy z Berlinem można przedstawić na wielu płaszczyznach. Najdobitniej widać to, po dzień dzisiejszy, przede wszystkim w architekturze miasta, ale nie tylko.

Na wystawie będzie można obejrzeć dokumentację budowlaną, techniczną oraz fotograficzną obiektów architektonicznych powstałych w przedwojennej Bydgoszczy, budynków użyteczności publicznej, obiektów sakralnych oraz prywatnych kamienic. Berlińscy architekci często przenosili swoje pracownie z Berlina do miasta nad Brdą.

CZYTAJ WIĘCEJ: Przed nami Europejskie Dni Dziedzictwa w Bydgoszczy [LISTA WYDARZEŃ]

– Związki na osi Bydgoszcz – Berlin to nie tylko architektura. Przez pewien czas Bydgoszcz nazywano również „przedmieściem Berlina” z uwagi na olbrzymią ilość wzajemnych połączeń kolejowych. W obu kierunkach przemieszczali się m.in. przedsiębiorcy, kupcy i fabrykanci ale nie tylko – podkreśla AP.

W Bydgoszczy urodził się m.in. Walter Leistikow, wybitny malarz, założyciel „Berlińskiej Secesji”. – W tym miejscu warto również wspomnieć o Stanisławie Rolbieskim, absolwencie politechniki w Berlinie-Charlotenburgu, dyrektorze w berlińskiej fabryce Deutsche-Kabelwerke, który po odzyskaniu niepodległości organizował w Bydgoszczy życie gospodarcze. Na wystawie przytaczamy również rozważania Andrzeja Szwalbego, który miał duży udział w nawiązywaniu pozytywnych relacji Bydgoszczy z Berlinem – podkreśla Archiwum. Bydgoszcz z Berlinem łączy też oczywiście Łuczniczka – od 115 lat jeden z symboli Bydgoszczy, dzieło rzeźbiarza Ferdinanda Lepcke, którego jedna z kopii stoi… w Berlinie.

Wyjątkowy spacer po Solcu Kujawskim. Śladami budynków użyteczności publicznej

Na wystawie zostaną zaprezentowane mapy Bydgoszczy (m.in. pierwszy powojenny plan Bydgoszczy z 1921 roku), akta metrykalne z wpisami dotyczącymi postaci przedstawionych na wystawie oraz inne oryginalne materiały archiwalne, w tym darowizny. Kuratorami wystawy są dr Małgorzata Urbanowska-Chyła (AP Bydgoszcz) i dr Antoni Kosowski.

Wernisaż odbędzie się w sobotę, 20 września o godzinie 9:00 w siedzibie Archiwum Państwowego w Bydgoszczy przy ulicy Karłowicza 17. O 9:30 przewidziano wystąpienie dr Antoniego Kosowskiego.