Skarb Bydgoski jest bydgoski. Muzeum Okręgowe stało się jego właścicielem [ZDJĘCIA]

Zdjęcia: Szymon Fiałkowski

Skarb Bydgoski jest bydgoski! Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy stało się właścicielem odkrycia dokonanego na początku 2018 roku przez Roberta Grochowskiego w katedrze bydgoskiej. Decyzja wojewódzkiego konserwatora zabytków sprawia, że otwiera się nowy rozdział w dziejach ekspozycji, która ma docelowo znaleźć się w innej lokalizacji.

Skarb Bydgoski został odkryty 2 stycznia 2018 roku podczas prac archeologicznych prowadzonych pod kierunkiem Roberta Grochowskiego w katedrze bydgoskiej. Był on ukryty pod posadzką. W skład odkrycia wchodzi około 200 wyrobów, w tym wielu złotych i wysadzanych kamieniami jubilerskimi, a także 486 złotych monet z okresu od przełomu XV/XVI w. do roku 1652. Przypuszcza się, że skarb pochodzi z lat potopu szwedzkiego.

– Najstarsze spośród monet w bydgoskim depozycie datowane są na schyłek wieku XV i początek wieku XVI. Natomiast najmłodsze to egzemplarze z roku 1652, a wśród nich pięknie zachowany dwudukat Jana Kazimierza z mennicy w Poznaniu – informuje Muzeum Okręgowe.

CZYTAJ WIĘCEJ: Bydgoski skarb z katedry zaprezentowany. 13 lutego 2018 roku otwarto wystawę [ZDJĘCIA]

Do tej pory bydgoskie muzeum, w którym zdeponowano skarb, było jego opiekunem. Po kilku latach, decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków, placówka stała się właścicielem cennego odkrycia. – Dzięki działaniom Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy, skarb stał się znanym i wysoko cenionym zabytkiem kultury polskiej i europejskiej oraz źródłem do badania przeszłości i jednym z symboli muzeum, miasta i regionu. Przekazanie Skarbu Bydgoskiego na własność placówki pozwoli na kontynuacje jego prawidłowego przechowywania i profesjonalnego nadzoru konserwatorskiego. Rozwinięcie szczegółowych badań naukowych, w tym na włączenie się do szerszych badań interdyscyplinarnych we współpracy z ośrodkami polskimi i zagranicznymi umożliwi pozyskiwanie funduszy zewnętrznych – podkreślono w piśmie.

To, że Skarb Bydgoski znaleziono w kościele, nie oznaczało tego, że nastąpi konieczność przekazania go do parafii tudzież diecezji. Nie było bowiem dowodów na to, że należał on do hierarchy. Muzeum wypełniło wymogi umowy dysponowania i dzięki temu będzie na wieki jego opiekunem.

Jak podkreślił wojewoda Michał Sztybel, przed Bydgoszczą i regionem stoi teraz zadanie wykorzystania Skarbu Bydgoskiego do promocji miasta i województwa. – Decyzja jest ostateczna i kończy etap niepewności. Muzeum ma plany, toczą się rozmowy i są pomysły – ciężko by było je realizować bez pewności – powiedział. Wojewoda wyjaśnił także, że konserwator podjął decyzję na wniosek muzeum, złożony po wypełnieniu umowy depozytu.

Skarb Bydgoski „mocnym sukcesem” nowej dyrektorki Muzeum Okręgowego

Od kilku tygodni dyrektorką Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy jest Anna Kornelia Jędrzejewska. Jak powiedział wojewoda, przejęcie skarbu na własność przez placówkę jest „mocnym sukcesem” na otwarcie jej kadencji. – To historyczne wydarzenie. Skarb Bydgoski jest bydgoski – zaczęła Jędrzejewska. Dodała również, że przekazanie odkrycia umożliwi rozwój zbiorów instytucji.

– Muzeum spełniło wszelkie oczekiwania związane z opieką nad tak cennym zabytkiem. Od samego początku pracowaliśmy nad pokazaniem skarbu mieszkańcom. Pamiętam te emocje, związane z jego odkryciem. Staraliśmy się, by udostępnić go zwiedzającym w kilka tygodni po jego odnalezieniu – wspominała dyrektorka. Podkreśliła też zaangażowanie pracowników MOB w prezentacje złotych monet i precjozów.

Zastępczyni prezydenta Bydgoszczy Iwona Waszkiewicz nie ukrywała, że decyzja o przekazaniu skarbu MOB to zasługa wojewody Sztybla i zmiany władzy. – Nowy wojewoda, nowy konserwator zabytków i mamy przekazanie odkrycia miastu. Ja wiążę te fakty ze sobą – powiedziała.

Co kryje Skarb Bydgoski? Nowe informacje

Dr Krzysztof Jarzęcki, kierownik pracowni numizmatyki MOB i opiekun Skarbu Bydgoskiego docenia decyzję wojewódzkiego konserwatora zabytków. – Cieszymy się z niej, bo traktujemy ją jako dobra ocenę z egzaminu. To ocena za prace wykonywane długo i w trudnych warunkach. Wyraża też zaufanie, że obiekt tak bardzo ważny dla nauki i kultury jest powierzony naszemu muzeum – uzupełnił.

Praca nad odkryciem dokonanym przez Roberta Grochowskiego była bardzo żmudna. – Jedną z metod badań takich znalezisk jest metoda porównawcza; jedno porównuje się do innego. Do czego jednak porównać tak wyjątkowe znalezisko, jak Skarb Bydgoski? Udało się to zrobić – były jednak przeszkody, takie jak pandemia czy śmierć koordynatora tych badań dr Jarosława Kozłowskiego – powiedział Jarzęcki.

– Cytując znany z literatury fragment: im większe trudy drogi, tym milsze jest zwycięstwo

– dodał. Jarzęcki przyznał, że w sensie kulturowym ten skarb należy do wszystkich Europejczyków. – W jego skład wchodzą monety nie tylko z terenu dawnej Rzeczypospolitej – dzisiejszej Litwy, Białorusi czy Ukrainy, ale też z Holandii, Niemczech, Francji czy Włoch – opisał kierownik pracowni numizmatyki. Dodał też, że takie znalezisko jak Skarb Bydgoski zdarza się w Polsce raz na kilkadziesiąt lat.

– Te dotychczasowe, jak skarb średzki i inne, były znajdowane podczas prac polowych czy budowlanych. W Muzeum Okręgowym mamy też 20 innych skarbów monet i żadnego nie pozyskano w wyniku badań archeologicznych. W przypadku Skarbu Bydgoskiego mamy pewność, że jest to całe znalezisko – uzupełnił Jarzęcki.

Co nowego wiemy o skarbie? – Badaliśmy skład pierwiastkowy monet, które wchodzą w skład skarbu. Okazało się, że monety węgierskie są wykonane ze złota, w którym jest 99,9% tego pierwiastka. W XVII wieku „węgierskimi” nazywano monety wybijano w mennicy bydgoskiej. To oznacza, że na Wyspie Młyńskiej bito numizmaty najwyższej jakości – zaznaczył doktor.

Jaka będzie przyszłość Skarbu Bydgoskiego?

Skoro Skarb Bydgoski jest teraz w pełni własnością Muzeum Okręgowego, jaka będzie przyszłość jego ekspozycji? Obecnie można go zobaczyć w niewielkich salach Europejskiego Centrum Pieniądza na Wyspie Młyńskiej; prezentacja monet powstała za kadencji poprzedniego dyrektora Wacława Kuczmy, mimo deklarowanego nawiązania do katedry, budzi mieszane uczucia.

Czy Skarb Bydgoski znajdzie zatem godne miejsce ekspozycji? – Mamy dalsze plany rozwoju kolekcji, w tym również sposobu jej prezentacji. Docelowo – w perspektywie kilku lat – chcielibyśmy, by skarb był łączony z Muzeum Historii Bydgoszczy, które planujemy ulokować w spichrzach nad Brdą – poinformowała dyrektorka Jędrzejewska. Europejskie Centrum Pieniądza stałoby się wówczas miejscem ekspozycji numizmatów i informacji o mennicy bydgoskiej.