Co nam powie Sąd Najwyższy w sprawie kredytów „frankowych”? Część 4 [RADCA W PIĄTEK]
Dodano: 26.02.2021 | 11:25
Na zdjęciu: 25 marca Sąd Najwyższy odpowie na sześć pytań dotyczących kredytów powiązanych z frankiem szwajcarskim.
Fot. Freeimages
W poprzednich tygodniach omówiłem krótko odpowiedzi na pytania 1-5, które zostały zadane Sądowi Najwyższemu. Dzisiaj udzielę odpowiedzi na ostatnie, szóste pytanie, które dotyczy wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, które to wynagrodzenie wg banków, jest im należne.
Po pierwsze należy wskazać na sprzeczność roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału z celem oraz zasadami udzielonej konsumentowi ochrony na mocy Dyrektywy 93/13. Dyrektywa Rady 93/13 jest jednym z podstawowym aktów prawa unijnego, kształtującego zasady ochrony interesów konsumenta w relacji z przedsiębiorcą. Ustanowiła ona minimalne standardy dla wszystkich państw członkowskich w zakresie eliminacji nieuczciwych praktyk rynkowych w umowach przedsiębiorców z konsumentami. Jej celem jest zapobieganie stosowania przez przedsiębiorców nieuczciwych warunków umownych oraz ochrona konsumenta, jako strony słabszej w stosunku prawnym z przedsiębiorcą. Warunki umowy, które nie podlegają indywidualnym negocjacjom z konsumentem, mogą być uznane za nieuczciwe, gdy są sprzeczne z zasadami dobrej wiary oraz gdy naruszono równowagę kontraktową stron.
Gdyby zatem bank w przypadku unieważnienia umowy z powodu stosowania klauzul abuzywnych, miałby prawo otrzymania wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, stałoby w sprzeczności z prewencyjnym i odstraszającym celem Dyrektywy 93/13. W tej sytuacji bank uzyskałyby potwierdzenie, że nawet w przypadku stwierdzenia przez sąd stosowania niedozwolonych postanowień umownych i unieważnienia umowy, uzyska wynagrodzenie. Wypaczało by to więc sens, cel i znaczenie norm Dyrektywy 93/13. Bank nie rezygnowałby ze stosowania klauzul abuzywnych, skoro jedyną konsekwencją dla niego było by unieważnienie umowy wiążące się potencjalnie z zyskiem w postaci wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, niejednokrotnie wyższego niż korzyści uzyskiwane na mocy umowy kredytu.
W orzecznictwie TSUE podkreśla się, że przyjęty w Dyrektywie system ochrony opiera się na założeniu, że konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca zarówno pod względem możliwości negocjacyjnych, jak i ze względu na stopień poinformowania. W związku z tym godzi się na postanowienia wcześniej zaproponowane przez przedsiębiorcę nie mając wpływu na ich treść (tak TSUE w wyroku z 15 marca 2012 r., C-453/10, Pereničová i Perenič, ECLI:EU:C:2012:144 i powoływane w nim wcześniejsze orzecznictwo ETS). Celem dyrektywy 93/13/EWG było i jest wyeliminowanie klauzul niedozwolonych z obrotu, dlatego też nakłada ona na państwa członkowie obowiązek wprowadzenia w ich systemach prawnych takich rozwiązań legislacyjnych, które by cel ten pozwalały efektywnie osiągnąć (art. 7 ust. 1).
Tym samym przysługiwanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału stałoby w rażącej sprzeczności z celami Dyrektywy 93/13, całkowicie niwecząc jej ochronny charakter dla konsumenta oraz odstraszający skutek względem przedsiębiorcy. Po drugie należy zwrócić uwagę na prawo podmiotowe do żądania wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Na gruncie prawa polskiego i praktyki stosowania tego prawa nie można mówić o prawie podmiotowym do żądania wynagrodzenia za korzystanie z kapitału na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu i świadczeniu nienależnym.
W przypadku gdy dojdzie do stwierdzenia nieważności umowy kredytu z powodu niemożliwości jej wykonywania po wyeliminowaniu klauzul abuzywnych, kredytobiorca będzie zobowiązany do zwrotu bankowi, o ile wystąpi on z odpowiednim roszczeniem, kwoty kapitału kredytu. Jednak bankowi nie będzie przysługiwało w tej sytuacji jakiekolwiek wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. Stwierdzenie nieważności umowy będzie odnosiło bowiem skutek wsteczny. Oznacza to, że albo umowa od dnia zawarcia nie mogła być wykonywana z uwagi na występujące w niej klauzule umowne, albo traktowana jest jak niezawarta. Tym samym jeśli umowę uważa się za nieważną od samego początku należy stwierdzić, że bank nie udostępnił klientowi kwoty kredytu jako kapitału, lecz spełnił świadczenie nienależne. Podobnie kredytobiorca przez cały czas spełniał świadczenie nienależne. Nie można zatem mówić o udostępnionym kapitale, od którego bank mógłby naliczać odsetki, lecz mamy do czynienia ze świadczeniem nienależnym, które nie może podlegać jakiemukolwiek wynagrodzeniu.
W świetle powyższego, ewentualne roszczenie banku z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału nie znajdowałoby podstawy prawnej na gruncie przepisów polskiego prawa cywilnego i praktyce stosowania prawa. W judykaturze brak jest choćby jednego orzeczenia, które przedstawiałoby tę kwestię w sposób odmienny, tj. zgodny ze stanowiskiem banków. A po trzecie, roszczenie takie jest sprzeczne z art. 5 KC. W art. 5 KC następuje odesłanie do zasad słuszności, dobrej wiary w znaczeniu obiektywnym, czy też zasad uczciwości obowiązujących w stosunkach cywilnoprawnych (wyrok SN z dnia 23 maja 2013 r. IV CSK 660/2012), a na treść zasad współżycia składają się akceptowane i godne ochrony reguły rzetelnego postępowania w stosunkach społecznych (wyrok SA w Łodzi z dnia 28 maja 2013 r. I ACa 997/2012).
W świetle powyższego, roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w przypadku unieważnienia umowy kredytu waloryzowanego do CHF należy uznać za nieuzasadnione i stanowiące co najwyżej nieuczciwą próbę wywarcia przez bank presji na kredytobiorcy. Jeśli masz ochotę poczytać trochę o kredytach frankowych, to udostępniłem darmowego ebooka, który stanowi wstęp do problematyki kredytów powiązanych z CHF. Może go pobrać całkowicie za darmo z tej strony: E-BOOK O KREDYTACH FRANKOWYCH
W razie pytań czy też wątpliwości napisz do mnie maila na adres: prawnik@metropoliabydgoska.pl
Przemysław Piątek
radca prawny
tel: 792-262-264
www.radcapiatek.pl
https://www.facebook.com/radcapiatek/
- Komentarz do uchwały Sądu Najwyższego III CZP 40/22 [RADCA w PIĄTEK] - 29 kwietnia 2022
- Ustalenie nieważności, stwierdzenie nieważności i inne wyroki frankowe [RADCA w PIĄTEK] - 22 kwietnia 2022
- Zabezpieczenie roszczenia na czas trwania sprawy frankowej – nowe uwagi [RADCA w PIĄTEK] - 15 kwietnia 2022
